Ahmet Uzuner'in seminerinin özeti:

Tarihte pekçok medeniyete vatan olmuş Irak coğrafyasının Hz.Ebubekir ve Hz.Ömer döneminde feth edilmesiyle başlayıp kronolojik sıra içinde bu bölgede meydana gelen önemli olayları başlıklar halinde veren konuşmacı Bağdat,Kufe ve Samarra nın hilafetin merkezi olarak müslümanlar için oynadığı önemli rolden bahsederek bölgedeki ilk Şii oluşumlar olan Buveyhioğulları ve Karmatiler  hareketi hakkında da bilgi vermiştir.

Irak’ın tarih boyunca Şii-Sünni gerilimine sahne olan bir bölge olduğu vurgulanarak günümüz Irak federal Cumhuriyetinin siyasi yapısı, Şii,Sünni ve Kürt siyasi partiler ve dini gruplar masaya yatırılmıştır.Bugün Irak başbakanı Nuri el-Maliki’nin Genel Sekreterliğini yürüttüğü Irak’taki en eski organize  siyasi Şii hareketi olarak bilinen İslami Dava Partisinin 1957 yılında ilk kurulduğunda Irak’ta İslam’ın bir dünya görüşü olarak  yeniden ihya edilmesini hedeflediği ancak daha sonra demokrasi vurgusu yaparak daha ılımlı islam politikasına döndüğü, 2003’te ABD’nin Irak’ı işgaliylede iktidara ortak olmaya başladığı nitekim 2005’teki Kurucu Hükümet’in başbakanlığını o dönemde Dava Partisi’nin lider kadrosunda yer alan İbrahim Caferi nin yaptığı belirtilmiştir.İran etkisi altında kurulan , Ayetullah Humeyni’nin velayet-i fakih yönetim anlayışını benimseyen Ammar el-Hekim liderliğindeki Irak Yüksek İslam konseyi ve Irak’ın ABD ve İngiltere liderliğindeki koalisyon güçleri tarafından işgaline en net tepkiyi gösteren Mukteda es Sadr ın Sadr grubu/Hürler grubu bölgedeki en etkin Şİi partiler olarak sunulmuştur.

Sünni blokta, 2014 seçimlerinde 23 sandalye elde ederek Sünnilerin en çok sandalye kazanan listesi olan, Sünnilerin kendi federal yapısını kurması gerektiğini vurgulayan, Irak Meclis Başkanı ve Irakiyun partisi lideri, koyu bir arap milliyetçisi olan Usame Nuceyfi'nin Müttehidün Listesinden, Eski bir Baas mensubu,Laik Arap milliyetçisi, CIA ve İngiliz istihbaratıyla yakın ilişkileri olan İyad Allavi ve EI Irakiyye hareketinden , Laik yönetim anlayışını destekleyen Başbakan yardımcısı Salih el-Mutlak ve Irak Ulusal Diyalog (Hivar) Cephesi nden bahsedilmiştir.

Kürt cephesinde , Talabaninin Kürdistan Yurtseverler Birliği ,Barzaninin Kürdistan Demokrat Partisi , Noşirvan Mustafa liderliğinde 2009 yılında KYB’den kopanlar, bazı KDP üyeleri ve diğer Kürt politikacılarıyla birlikte kurduğu Değişim (Gorran) Hareketinden ve Talabani’den sonraki Irak Cumhurbaşkanlığı için İran’ın desteklediği Berham Salihten ve Maliki yönetiminin gittikçe artan otoriter yönetimine karşı Türkiyeyle ve Sünni partilerle yakınlaşan Barzani politikalarından bahsedilmiştir.

Irakta tarih içinde ortaya çıkan Şii ve Sünni dini gruplarla sunuma devam edildi. Sivil yönetimin Irak halkına en kısa zamanda ve düzenli bir şekilde devredilmesi şartıyla Irak’taki koalisyon işgaline destek veren Ayetullah Uzma Ali Sistani liderliğindeki Necefte kurulan  Havza el-İlmiyye den bahsedilerek, 81 yaşındaki Sistani yerine İran’ın Irak halkı üzerinde  daha etkili olmasını sağlayacak sertlik yanlısı bir din adamı getirmeye çalıştığı bu konudaki en önemli adayında hem İran’a hemde Maliki hükümetine yakın olan Ayetullah Şahrudi olduğu belirtildi.

Iraktaki sünni dini grupların tasavvufi,selefi ve ihvan etkisinde olmak üzere üç gruba ayrılabileceğini belirten konuşmacı ,ABD işgaline karşı silahlı mücadeleyi desteklemeyen Irak Sünni Vakfı Divanı, Irak’ın işgaline tepki gösterip Sünni Arapların işgal güçlerine karşı direniş hareketleri oluşturmalarını teşvik eden Müslüman Alimler Heyeti ve İhvan etkisiyle kurulan Irak İslam partisinden ,Kuzey Irak bölgesinde İhvan hareketi olarak nitelendirilen Kürdistan İslam Birliği Partisi(Yekgirtu) ve Kürdistan İslami Cemaati(Komeleyi İslami) den bahsederek sunumuna devam etmiştir.2004 yılında Ürdünlü bir selefi olan Ebu Musab Zerkavi tarafından kurulan Irak el-kaidesi ve Zerkavinin öldürülmesinden sonra başa geçen Ebu Bekir Bağdadi tarafından Suriye ve Iraktaki güçler birleştirilerek kurulan Irak Şam İslam devleti ve Iraktaki yoğunlaşan eylemleri hakkında bilgi verilmiştir.

Irak’ın önümüzdeki dönemde;

- Sünni Milletvekili Ahmed Alvani’nin 28 Aralık'ta tutuklanması sonrasında başlayan ve daha sonrada çatışmaya dönüşen Sünni grupların Anbar bölgesinde Maliki hükümetine karşı ayaklanmaları,

- IŞİD-Irak hükümeti çatışması(Felluce ve Ramadi de şiddetli çatışmalar yaşandı.Sünni aşiretlerde bazı bölgelerde IŞİD i destekliyor.)

- 2014 seçimleri sonrası oluşan siyasi tablo(Maliki seçimlerden birinci parti çıktı ancak ne sünni gruplar nede Kürtler 3.defa Başbakan olmasını desteklemiyor.Barzani ,Maliki’nin 3.defa Başbakan olması halinde Kürt bölgesinin Irak'tan ayrılmak için referanduma gideceğini belirtti.)

- Kürtlerin Maliki hükümetiyle sorunları(Özellikle Kuzey Irak petrollerinin Türkiye üzerinden ihraç edilmesi ve satılmasını öngören anlaşmanın imzalanmasından sonra Maliki hükümeti ve Barzani yönetimi arasında meydana gelen gerginlikler)

karşılacağı en önemli sorunlar olarak belirten konuşmacı sunumunu tamamlamıştır.

Sunum katılımcıların katkıları, sorular ve cevaplarla son buldu.

Seminer notları için tıklayınız