Her hafta farklı bir Kur'ânî kavramın işlendiği seminerlerin bu haftaki konuğu, Muş Alparslan Üniversitesi öğretim görevlisi Murat Kayacan idi. Muzaffer Karaman'ın moderatörlüğünü yaptığı seminer, Tatvan Özgür-Der binasında gerçekleştirildi.
Seminer; Erol Kutlu'nun okuduğu Kur'ân-ı Kerîm ve Türkçe meâliyle başladı.
Murat Kayacan, sunumunda şu hususlara değindi:
A. Kıssa nedir?
1. Kıssalar yaşanmış olaylardır.
2. Kıssalar aslında vuku bulmamıştır şeklinde Halefullah'ın görüşü. Nuh dönemi putların Arap yarımadasında bilinmesi.
3. Mitolojik unsurlar olağanüstüdür. Kıssalardaki olağanüstülükler gayet sınırlıdır.
4. Kıssalar bazen akla bazen kalbe hitap eder. Hz. İbrahim'in batanları sevmemesi, putları kırıp, "Büyük puta sorsanıza!" demesi; kavimlerin azaba uğradığına dair anlatımlar.
5. Kıssaların anlatılışları aynı tarzda değildir. Sözgelimi Yusuf, "kendisine ilim verilen kul", Ashab-ı Kehf ve Zülkarneyn kıssaları sadece bir surede anlatılırken Musa kıssası epeyce bir surede yer almaktadır. Yusuf kıssası bir sureye ad olurken, en çok anlatılan Musa kıssasının adını verdiği bir sure yoktur.
6. Bazen kıssalarda olayın baş kahramanının adı verilmez. Firavun, Aziz, Melik denir sadece.
7. Kıssaların felsefi üsluptan farkı, amacının insanların doğru yolu bulmasını amaçlamasındadır.
8. Bazen anlatılan kıssanın içeriği ile seçilen kelimelerin okunuşu arasında güzel bir uyum kendisini gösterir. Tebbet suresi.
9. Çocuk masalları gibi düşünmemek lazım. Her kıssa her çocuğa anlatılmaz. Hızır'ın çocuk öldürmesi, İbrahim'in çocuğunu kurban etmesi.
B. Kıssa niçin okunur?
1. Tarih ibret almak için okunur. İbret tarihten günümüze geçiştir.
2. İnsan somut şeylerden örnek almaya meyillidir. Kıssalar buna imkân verir.
3. Kıssa empati imkânıdır (Adem'in oğlu, karga; Züleyha kötü amaçlı empati, İbrahim müşriklere empati yaptırıyor.), Karun halkın karşısına ihtişamıyla çıkınca dünyalık peşinde koşanlar keşke ona verilen bize de verilseydi, dediler (Kasas, 28: 79). Gençlere empati imkânlarından birisi Ashab-ı Kehf kıssası. Yasin suresi, Ashabu'l-karye kıssasındaki kişi, "Hem ben, ne diye beni yaratana kulluk etmeyeyim." derken "Niye kulluk etmiyorsunuz." dememiş. O da empati yaptırıyor. Onların kendilerini onun yerine koymasını istiyor.
4. Toplumsal yasalara dikkat çeker. Çünkü kıssalarda ortak yönler var. Tüm peygamberlere deli denilmesi, alay edilmesi, ileri gelenlerin karşı çıkması vs. gibi.
5. Kıssaların amaçlarından biri de peygamberleri ve müminleri teselli etmektir.
6. Kıssalar tarihteki yanlışları tekerrür etmeyelim diye var.
7. Müminler kıssalar ile "kendilerini ve toplumu nasıl değiştireceklerini" görürler.
8. Kıssalar; sabır, cesaret, fedakârlık, samimiyet vb. ahlaki erdemleri kazandırmayı hedefler.
9. Kıssalar, müminlere "medeni cesaret" aşılar. Çünkü İslam yepyeni bir dini mesaj getirmez. Peygamber önceki peygamberlerin, Kur'an da önceki ilahî mesajların sonuncusudur sadece. Her ikisinin de sağlam bir zemini vardır.
10. Kıssalar, önceki dönemlerdeki peygamber-toplum ilişkilerini sergileyerek, risaletin son halkasının tabilerine, önceki toplumların düştükleri hatalara düşmeme imkânı sağlar.
11. Kıssalar bize peygamberlerin tebliğlerinde "korkutmanın" önemli bir yeri olduğunu gösterir.
12. Tebliğ döneminde kibarlık (ey kavmim, ey oğulcuğum) hidayeti tercih etmezlerse beddualar…
13. Duanın peygamberlerin mücadelelerinde önemli bir yeri olduğunu görüyoruz.
14. Tebliğ kabul görmedi diye umutsuzluğa düşmemek gerekir. Yunus tebliği bırakmasının ardından döndüğünde ona 100 binden fazla kişi iman etti.
15. Tebliğ, ücretsizdir. Cami imamları, cami hizmetlerini yürütüyor.
16. Kıssalar peygamber kıssaları ve peygamber olmayanlara dair kıssalar diye iki gruba ayrılabilir. İsa, Musa vs. ve Lokman, Meryem vs.
17. Peygamberlerin kavimlerine İslam'ı anlatmaları, belli bir etnisitenin ıslahını hedeflemeleri anlamına gelmez.
18. Kıssalar bir bakıma, fedakârlığın, sabrın, kanaatkârlığın, adalet vs. unsurların; zıtları cimrilik, zayıflık, hırs, zulüm vs. karşısında şahıslar bazında somutlaştırılmasıdır.
19. Kıssalar bize en çok vahye karşı çıkma gerekçesinin "atalara bağlılık" olduğunu öğretir.
20. Kıssalar bize tarih okumayı ilham eder. Müslümanlar tek vahşi kesim olarak takdim ediliyor. Dünya savaşları…
C. Kıssalar ve güncel sorunlarımız
1. Mekke cahili yapısı içinde kıssalar, Müslümanların güncel problemlerine çözüm üretiyordu. Musa'nın hicreti, Ashab-ı Kehf'in mağaraya sığınması vs. boşuna anlatılmadı.
2. Çağdaş kıssalar Furkan Doğan (Ramazan Kayan anlatıyor). Adem Özköse Suriye rejimi karşıtı eylemler organize etti. Sonra da Suriye'ye girdi. Cahit Karaalp, seçim görevi, kitap okuma grupları, gençlere bedava Kur'an eğitimi.