Özgür-Der Muş Temsilciliğinin konuğu Burhan Taşkaya, Muş Eğitim-Bir Sendikası seminer salonunda 9.11.2019 tarihinde "Âdâb-ı Muâşeret" konulu bir seminer verdi. Ali Haydar Adlım'ın moderatörlüğündeki program, Murat Kayacan'ın tilavetiyle başladı.
Sunumda Osmanlıca bir terkip olan "Âdâb-ı Muâşeret"in etimolojisine yer verilerek bu kavramın Müslüman hayatındaki yerine dikkat çekildi. Edebin Allah'ın rızasına uygun zahiri ahlaktan başka şeriatın gerekli kılıp aklında hoşgördüğü iş ve davranışların hepsi olduğu ifade edildi.
Burhan Taşkaya konuşmasında şunlara değindi:
İffet, zarafet, nezaket ve adaletin tatbiki yumuşak davranma ve insaf gibi güzel vasıfların tümünü ifade eden bir terimdir, akıllılık usluluk keskin ve sürati kavrayış tüm işlerde düşünerek hareket etmeye güzel ve nazik olma becerisi gibi anlamlara gelmektedir.
Edep ile insanın söz iş ve davranış olarak diğer insanlarla olan sosyal ilişkilerinde güzel bir durum arz etmesi ilişkilerinde iyi davranması ölçülü ve zarif olması hoş geçinilmesi ve güzel görünmesi kastedilmiştir.
Muaşeret karışıp kaynaşma birlikte yaşama anlamındadır aynı zamanda ışretten isimdir. Işret ise birbirine karışıp ülfet etmek anlamına gelmektedir insanların bir arada ünsiyet içerisinde yaşamaları ve birbirleriyle hoşça vakit geçirmeleri demektir.
Sosyal hayatın gerekliliği insanlarda canlılar içerisinde içtimai hayat yaşayan bir türdür. Evlenmek çoğalmak geçimini temin etmek ve düşmanlarına karşı birlikte savunmak gibi gayretlerle bilinçli bir toplum hayatı yaşarlar. İnsan değimiz mahlûk çoğu kez çok metîn, sarsılmaz ve ciddi göründüğü halde gayet hassas ve kırılgandır. Sert bir söz, soğuk bir bakış, hatta kendisi ile hiç ilgisi olmayan sert bir davranış onu endişeye, alınganlığa ve üzüntüye kolaylıkla sevk eder. Beşerî ilişkilerin sağlıklı ve rahat bir biçimde yürütülebilmesi için birtakım davranış biçimleri, hitap şekilleri ve selamlaşma usulü geliştirilmiştir. Burada gaye, yukarıda da sözünü ettiğimiz gibi beşerî ilişkilerin sağlıklı ve rahat bir ortamda gerçekleştirilebilmesidir.
Toplum fertlerden oluşur ferdi olmadan toplum olması fert ile toplum birbirinin aynası gibidirler bireyin yaşayışına toplumun toplumun yaşayışına da bireyin hayat tarzı ve düşüncelerini de etki ettiği bir gerçektir Bu sebeple birçok yaşam kurallarının toplumun kendi bünyesinden zihin yapısından dünya görüşünden ve hayat tarzından çıktığı gibi muaşeret esaslarında toplumunun kültüründe neşet etmiş olması Özellikle de İslam dışı toplumlarda tabiidir. Zira muaşeret esasları cemiyetin ortaya koyduğu kanunlara adet ve törelere kültürlere bir biçimde bağlı olarak vücuda gelirler. Bu kuralların Beynelmilel yönleri olmakla birlikte genellikle neşet ettiği topluma ait oldukları kabul edilir. Kaynak toplumun kendisi olduğu için "Âdâb-ı Muâşeret" tamamen evrenseldir denilemez.
İslam'da "Âdâb-ı Muâşeret"in kaynağı İslam adabının bir kaynağa hiç şüphe yok ki Kur'an-ı Kerim'dir. Çünkü o tamamen kendine özgü bir edebi Allah'ın ellerini içermektedir aynı zamanda o insanlar için açılmış bir edep sofrasıdır Resulullah şöyle demiştir ''muhakkak ki bu Kur'an Allah'ın edep sofrasıdır hemen o sofraya buyurun Allah Teala Kur'an-ı Kerim'de elçisine uymanın kendisine itaat olduğunu açıklarken şöyle demiştir: "Kim resule itaat ederse kesinlikle Allah'a itaat etmiş olur." Bir başka ayetinde ise Allah'ı seven Allah'ı sevmenin ve Allah'ın da kendisini sevip günahlarını başlamasını isteyen kimsenin Allah'ın elçisine istifa etmesi gerektiğini buyurmuş ve demiştir ki: "Siz Allah'ı seviyorsanız bana uyun ki Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın." Kur'an'da pek çok ayette resule itaat Allah'a itaat ile birlikte zikredilmiştir. İslamı gelenek te maruf örf de bunu kapsar.
Sorular bölümünün ardından program sona erdi.