Sunumuna millilik kavramınıntanım ve kapsamını irdeleyerek başlayan Türkmen' in özetle;

a. Avrupa'nın uluslaşması ve ümmetin durumu

Nimeti kaybeden ümmet (Özelde Osmanlı toplumu) hızla çürümeye ve gerilemeye devam ederken, sanayi devrimiyle kitleselleşen ve bu kitleyi belirli sınırlar içinde tutmaya çalışan Avrupa egemenleri ulusçuluğunargümanlarını topluma dayatıyordu.

Bu süreç şöyle işledi;

-Tarım toplumu halinde (Bir çeşit kast sistemiyle) yaşayan kıta insanları sanayileşmeyle birlikte fabrika merkezli bir hayata başladılar.

-Sermaye sahipleri işçilerle anlaşma ve karı arttırma niyetiyle tek tip bir kitleye niyetlendiler.(Bir lehçeyi hakim hale getirme, bayrak, marş,kimlik tanımı bu tektipleştirmenin aşamalarıydı) "Nation(ulus)" kavramı tek bayrak, kutsal toprak (vatan) ve kutsal dil kavramlarıyla tedavüle girdi.

-"Nation"  fikrini türkoloji, araboloji, kürdoloji vb. ensitüleriyle sistemli fikir haline getirme çalışmaları yapıldı..

Uluslaşma sürecinde baskın tavırlar şöyleydi;

İngilizler-Dil merkezli

Fransızlar-Toprak  merkezli

Almanlar-Irk merkezli

-19. Asra yaklaşırken Fransız devriminin de ivme kazandırdığı "Nation" fikri artık ümmetin muhatabıydı. Ve doğunun üzerlerine gelenin ne olduğu hakkında fikri olmayan, sömürüye müsait çömezleri (jön türkler, araplar, arnavutlar..) biraz devlet eliyle daha çok kendinden olarak bu "yeni moda" "fikri" söylemlendirmeye başladılar..

-Yusuf Akçura "Üç Tarzı Siyaset" bu dönemde kurtuluş  yollarını Osmancılık,İslamcılık,Türkçülük olarak  açıklamıştır.

- Diğer yandan bu akıma cevap sadedinde Babanzade Ahmet Naim "İslam kavmiyetçiliği reddeder"  kitabını kaleme almıştır. Bu kitap dönemin İslamcılarının "nation" kavramının neye tekabül ettiğini algılamakta zorlandıklarını göstermektedir.

b.Örf

Örf kavramına araf suresinin "Af yolunu tut, örfü emret,cahillere kulak asma"

Ayetiyle başlayan Türkmen, burada geçen örf kavramının terim manasının "maruf" olarak tanımlanmasının isabetine vurgu yaparak "maruf"un bütün dinlerin üzerinde birleştiği, insanların yadırgamadığı iyi ve güzel şeyler olduğunu bundan hareketle örf'ün anlaşılmasında "sahih ve muharref" ayrımını önemsemek üzerinde durdu.

Allah, size (hükümlerini) açıklamak, size, sizden öncekilerin yollarını göstermek ve tövbelerinizi kabul etmek istiyor. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.(nisa-26)

c.Kutsallık

Kuddüs'ün manası fazilet ve güzelliklerle övülmüş demektir.

O Allah ki, O'ndan başka ilah yoktur. melik'tir, kuddus'tur, selam'dır, mümin'dir, müheymin'dir, aziz'dir, cebbar'dır, mütekebbir'dir. Allah (müşriklerin) şirk koştuklarından çok yücedir.(haşr-23)

Kuddüs kavramına haşr suresinin mezkur ayetleri çerçevesinde yaklaşılırken yerlilik konusunda ise en önemli malzemenin din-tarih ve kültür olduğunu

vurguladı. Ayrıca yerliliğin moderniteye yerlilik içinde adapte olma hali olduğunu ve bunun dini kültürün nesnesi haline getirdiğini paylaşan Türkmen muhafazakarlığın bu durumun bir tezahürü olarak gösterilebileceğinden bahsetti.(Yahya kemal, Peyami safa ve Tanpınar örneği)

Yerliliğin zaaflı ve sakat tasavvuruna alternatif olarak içtihadi bir sorumluluk olan yerelliğigeliştirmemiz gerektiğini paylaştı.

d.Kültür

Kültür konusuna unesco tanımıyla başlayan Türkmen aydınlanma düşüncesinde insanın tabiatla mücadelesinin bir ürünü(egosantrik) diye tanımlanan kültürün İslami terminolojide ise tabiatı anlama bir ayet olarak algılama anlamında (eco-santrik) ile ifade edilmesi gerekliliğini paylaştı.

Genel işleyiş olarak dinin yerine halk kültürünün yerleştirildiğini bu ulusal/yerlilik okumasının üç alt başlıkla tanımlanabileceğini paylaşarak bir tabloyla şu şekilde ifade edilebilecek bir tanımlama yaptı.

Bunun benzeri algılar ümmetin diğer üyelerine de sirayet etmişti.(Cezayir-Tunuslular için kartaca, Mısırlılar için firavun/Kıpti,İran için kisra)

e.Özedönüş

Özedönüş kavramı konuşulurken ise geniş bir kapsamı bulunan bu kavramın

kullanılırken ne kastedildiğine dair net olunması gerektiği vurgulandı.Bu bağlamda rönesansın da irtica'nın da özedönüş kavramının içeriğinde bulunduğuna dikkat çekilirken örnek olarak mezhepleri red kuşağında bulunan selefi akımın özedönüş adına müslümanların ürettiği kurumları ve değerleri yok sayan bir anlayış olduğu vurgulandı. Merhum Ali Şeraiti'nin de bu kavramı kullandığı vurgulanırken bu kavramla Şeraitinin ölçü ve kavram boyutuyla kur'ana ve mütevatir sünnete ulaştığını paylaştı.

Farklı açılımları ve kıymetli tanımlarıyla geçen program katkı-soru ve ümmet/istikamet için dualarla sona erdi.