İlk konuşmacı Arzu Başaran Mustafa Kemal'in hayatını kronolojik olarak şu başlıklar altında anlattı:

-      1881 Selanik

-      1905 kurmay yüzbaşı olarak akademiyi bitiriyor.

İlk görevi olan Şamda'ki 5. ordu 30. süvari alayına atanıyor.

-      Ekim 1906 Vatan ve Hürriyet cemiyetini kuruyor.

-      Eylül 1907 3. orduya Selanik'e geliyor.

-      15.12.1917 Vahdettin'le Almanya'ya gidiyor.

-      19.05.1919 Samsun'a çıkması

-      23.07.1919 Erzurum kongresine başkan seçilmesi

-      04.09.1919 Sivas kongresine başkan seçilmesi

-      11.09.1919 Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetine başkan seçilmesi

-      07.11.1919 Erzurum'da milletvekili seçiliyor

-      19.01.1920 Meclisi Mebus'anın açılması

-      23.04.1920 Ankara'da T.B.M.M' nin açılması

-      20.01.1921 İlk anayasa (Teşkilat-ı Esasiye Kanunu)

-      10.05.1921 T.B.M.M 'de Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk grubunun kurulması ve Mustafa Kemal'in grup başkanlığı.

-      05.08.1921 Başkomutanlık görevi ve Başkumandanlık Kanunu.

-      23.08.1921 Mustafa Kemal yönetiminde Sakarya meydan savaşının başlaması.

-      29.08.1921 Büyük taarruzun başlaması

-      20.10.1921 Ankara itilaf namesi, Mustafa Kemal'in diplomatik alanda kazandığı ilk başarı.

-      10.09.1922 M. Kemal'in İzmir'e girişi.

-      01.11.1922 Saltanatın kaldırılmasına karar verilmesi

-      14.01.1923 Zübeyde hanımın İzmir'de ölümü

-      29.01.1923 Latife hanımla evlenmesi

-      09.08.1923 Halk Partisinin kurulması

-      11.08.1923 ikinci meclis başkanlığına seçilmesi

-      29.10.1923 Cumhuriyet'in ilanlığı ve Cumhurbaşkanlığı

-      24.08.1925 Şapka giymesi

-      15-20.10.1927 CHP kurultayında tarihi nutku söylemesi

-      13.02.1925 Şeyh Said isyanı

-      Haziran 1926 İzmir suikastı girişimi

-      1925-1927 yılları arasında İstiklal Mahkemeleri faaliyet gösteriyor.

-      29.10.1933 Onuncu yıl tarihi nutku

-      24.11.1934 soyadı kanunu, Mustafa Kemal'e Atatürk soyadının verilmesi

-      31.03.1938 hastalığının resmi olarak yayınlanması

-      15.09.1938 vasiyetnamesinin yazılması

-      10.11.1938 ölümü.

İkinci konuşmacı Münevver Sofuoğlu ise Mustafa Kemal'in düşüncesi ve kişiliği üzerinde durdu. Sözlerine Türkiye'deki Atatürk algısından bahsederek başlayan Sofuoğlu "Türkiye'deki Atatürk algısına baktığımızda halktan tutun siyasetçilerine kadar her kesimin bir Atatürk tanımı vardır. Muhalif kesimlerin dışındaki Atatürk algısını sistem kendisi oluşturmuştur" dedi ve konuşmasına M. Kemal'in İttihat Terakki üyesi olup olmadığı ile ilgili rivayetlerden bahsederek devam etti. İTC üyesi olduğu bilinen İsmet Falih Rıfkı'ya göre Mustafa Kemal 1909'daki İTC kongresine Trablusgarp delegesi olarak katılmıştır. İnönü'nün Mustafa Kemal'in İttihat ve Terakki nüfuzları içinde Fethi Bey'le beraber ayrı bir grup teşkil ettiğini belirtti.

Ancak M. Kemal'in İTC'nin askeri kanadının lideri Enver Bey ile yıldızının hiç barışmadığı bilinir. Mustafa Kemal'i destekleyen kişi sivil kanadın lideri Talat'tır. Sürtüşmelerin sebebi olarak da M. Kemal'in bulunduğu yerde lider olması gerektiğini ve Enver'in yerine kendisi olmasının daha uygun olduğunu kendisinin daha zeki ve yönetme yeteneğine sahip olduğunu düşünmesinden dolayı olduğunu belirtti.

Sofuoğlu sözlerine Sivas ve Erzurum kongresinde yaşananlardan bahsederek devam etti ve M. Kemal'in konuşmalarını, politikasını ve uygulamalarını iki başlık altında aktardı:

1. Milli Mücadele sırasında yaptığı konuşmalar ve uygulamalar;

2. Milli Mücadele sonrası yaptığı konuşmalar ve uygulamalar;

Mesela;  Milli Mücadele sırasında halkın desteğini almak için İslami bir dil kullanmıştır. M. Akif Ersoy ve Sebiülreşad dergisini kullanarak asker toplamıştır. Ayrıca birinci dünya savaşında içerde İslami bir dil kullanırken dışarıdan yardım alabilmek içinde M. Kemal sosyalizmle oynadı. Hatta "ben komünistim" anlamında sözler söyledi. Daha sonra komünistleri yakalatacak olan Atatürk Sovyetler birliği ile kurtuluş savaşı sırasında çok dostane bir ilişki sürdürdü.

Milli Mücadele zamanında yabancı sermayenin sömürücü olduğunu söylerken, zaferden sonra, mesela İzmir İktisat Kongresinde "yabancı sermaye istiyoruz" dedi.

Ve yine Mili Mücadele sırasında Kürt unsurunu dikkate alarak "Türkler ve Kürtler" dedi.

Amasya belgelerinde Salih Paşaya 'Kürtler kendi kültürlerini geliştireceklerdir. Bunu bilsinler ki düşman propagandasına kanmasınlar, bize katılsınlar' dedi ama Milli Mücadele kazanıldıktan sonra, memlekette Dersim gibi çok acı olaylara yol açan çok radikal bir Türkleştirme programı uyguladı.

Sofuoğlu sözlerine M. Kemal'in kişiliğinden bahsederek devam etti ve sorunların çözümünde askeri metotlara alışkın olduğunu belirti. Pragmatik bir kişiliğe sahip olan M. Kemal'in kendisini arkadaşlarından ayıran özelliğinin siyasi yönü olduğunu, politikayı ve konjonktürü çok iyi bildiğini ve iyi bir politika dili olduğunu belirtti.

Bununla birlikte Mustafa Kemal çağdaşları tarafından diktatör olarak adlandırılmıştı. Mizac olarak ben duygusu ve egosu çok yüksek biri buyurgan biri olarak nitelendirilmişti.. Cumhuriyeti oturtmak için güç ve baskı kullandı. Mustafa Kemal, muhalafete kendisine aykırı olan görüşlere izin vermeyen, tek parti rejimine inanan bir liderdi.

Sofuoğlu M. Kemal'in dini siyaseten kullanmayı çok iyi başardığını hatta şeriatı öven sözleri olduğunu ama bunların Milli mücadele döneminde olduğunu belirtti.

Kendi yaşadığı dönemde bugünkünden çok daha kuvvetli bir siyasi otorite tabusu olduğunu belirten Sofuoğlu sözlerine M. Kemal'in bugün eleştirilebildiğini o dönemde yasaklanan yayınların şimdi basıldığını belirterek son verdi.

Program yapılan ikramın ve soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.

Sezen Akyıldız /Haksöz Haber