Akhisar Özgür-Der şubesince hanımlara yönelik olarak düzenlenen aylık seminerler dizisinin ilk programı, Akhisar'dan Erva Öztürk'ün sunduğu "Hikmet kavramı" başlıklı sunumla gerçekleştirildi.

Hikmet kavramının tanımını yaparak sözlerine başlayan Öztürk, daha sonra konuyu özetle şu şekilde anlattı:

"Hikmet;köken olarak,'Ha-ke-me' kökünden gelmektedir. Hakeme,düzeltmek maksadıyla men etmek anlamındadır. Ha-ke-me'nin mastarı olan 'hikmet' akıl ve ilimle hakka isabet edilmesidir diyen İsfehani,hikmeti,Allah'tan gelen ve insandan gelen diye ikiye ayırır. Allah'tan gelen hikmet, "Eşyayı bilme ve onu sağlam bir sonuca ulaşması için yaratma"dır.

İnsandan gelen hikmet ise,"Varlıkları (eşyayı) bilme,tanıma ve iyi olan şeyleri yapma" olarak tanımlar. Ayrıca İsfehani, hikmeti barındırdığı için Kur'an'ın da bir hikmet olduğunu ve Peygamberin Kur'an'ı tefsir etmesinin de hikmetten olduğunu söylemiştir. Bu konuyla ilgili Kur'an ayetlerinden örnek vermek istersek :

"Dilediğine hikmet bağışlar ve her kime hikmet bağışlanmışsa doğrusu ona en büyük servet verilmiş demektir. Ama derin kavrayış sahipleri dışında kimse bunu düşünüp anlayamaz"(Bakara/269)

"Elif-Lam-Ra. Bunlar, hikmetle dolu olan ilahi kitabın ayetleridir"(Yunus/1)

"Rabbimiz, içlerinden onlara bir elçi gönder, onlara ayetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları arındırsın. Şüphesiz, Sen güçlü ve üstün olansın, hüküm ve hikmet sahibisin."(Bakara/129)

"Nitekim içinizde kendinizden bir peygamber gönderdik ki o, size âyetlerimizi okuyor, sizi (Allaha eş tutmakdan, günâhlardan, maddî ve ma'nevî kötülüklerden kurtarıb) tertemiz yapıyor, size Kitâb (Kur'ânı) ve hikmeti (içinde bulunan hükümleri) öğretiyor, bilmediğiniz şeyleri size bildiriyor."(Bakara/151)

Hikmet'in taşıdığı "isabet", "ilim", "akıl", "fıkh" gibi anlamları esas alan Maturidi'nin bu konuda naklettiği ve tercih ettiği görüşler ise şöyledir:

a)Genel olarak ifade edilecek olursa "hikmet"isabettir, "hakim"de isabet edendir.

b)"Hikmet"in aslı söz ve fiilde isabettir.

c)"Hikmet" her şeyin hakikatine isabet etmek ve onu ait olduğu yere koymaktır; dolayısıyla "hakim" de isabet eden ve her şeyi olması gereken yere koyandır.

d)"Hikmet" bir şeyi kendi yerine yani ait olduğu yere koymaktır.

e)Her şeyi gerçekten olduğu şekilde bilmeyi, bir başka deyişle, bir şey ne hal üzere ise onu o hal üzere bilmeyi gerektirir. Bu da,bilgide (ilimde)isabettir.

Aynı zamanda, Maturidi hikmette aklı kullanma anlamı olduğunu söyler. Fakat, hikmet-akıl ilişkisine fıkhetme açısından bakılması daha uygun olur. Çünkü hikmet, aynı zamanda fıkh (kavrama gücü) olarak da ifade edilmektedir. "Fıkh", öbür dünya için, bu dünya üzerinde düşünmeyi de içine alır. Bunda fıkhın amacı, her iki dünyada da iyiliğe ulaşmaktır. Bu amaç aynı zamanda hikmetin de bir ifadesi olmaktadır. Çünkü hikmet, her iki dünyanın da iyiliğini ifade etmektedir. Dolayısıyla hikmet sahibi olan, hem bu dünyada, hem de ahirette iyiliğe ulaşacaktır.

Mevdudi ise; "Rabbinin yoluna hikmetle ve güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel bir biçimde mücadele et. Şüphesiz senin Rabbin yolundan sapanı bilendir ve hidayete ereni de bilendir."(Nahl/125) ayetinin tefsirinde "hikmet; tebliğ ve telkin sırasında budalaca ve şuursuzca davranmamak,aksine muhatabın zihniyetine, meyline (eğilimine), kabiliyetine, içinde bulunduğu şartlara göre akıllıca ve ölçülü konuşmak, vaaz ve nasihatte bulunmak demektir." şeklinde tanımlarken "O dilediğine hikmeti verir. Kime hikmet verilmişse ona pek çok hayır verilmiştir. Bunu ancak temiz akıl sahipleri düşünüp anlar."ayetinden yola çıkarak hikmeti, 'Neyin doğru, neyin yanlış olduğunu ayırmaya yarayan bilgi' olarak tanımlamıştır.

Ayrıca, hikmet Kur'an'da:

1-Kur'ani Nasihatler:

"İşte bu, Rabbinin sana hikmet olarak vahyettiği şeylerdir. Allah ile birlikte bir başka ilah edinme! Yoksa, kınanmış ve kovulmuş olarak cehenneme atılırsın." (İsra /39)

2-İlmi (vahyi) anlayış:

"Andolsun, biz Lokman'a hikmeti verdik."(Lokman/12)

3-Nübüvvet :

"Yoksa onlar, Allah'ın kendi fazlından insanlara verdiklerini mi kıskanıyorlar? Biz, İbrahim'in ailesine kitabı ve hikmeti vermişizdir. Onlara büyük bir mülk (saltanat) verdik" (Nisa/54)

4-Kitab(vahiy) :

"Ey bizim Hakîm Rabbimiz! Onların içinden öyle bir resul gönder ki; Kendilerine Senin âyetlerini okusun, onlara kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları tertemiz kılsın. Muhakkak ki azîz Sen'sin, hakîm Sen'sin! (Üstün kudret, tam hüküm ve hikmet sahibisin!)"(Bakara/129)

İslam alimlerinin yaklaşımları ve Kur'an'daki konuyla ilgili ayetleri irdelememiz sonucunda, konuyu bağlamak istersek; Hikmetin tüm peygamberlere verildiğini ve ayrıca temiz akıl sahibi,hakikatin arayıcısı ve şahitliğini yapmaya aday insanlara, üstün bir çalışma sonucu sahip olabilecekleri bir yetenek olarak verildiğini söyleyebiliriz."

Seminer programı, soru-cevap bölümünün ardından sona erdi.